Aνοιχτή επιστολή- απάντηση με πολλά ερωτήματα στον αρμόδιο αντιδήμαρχο για τις παρεμβάσεις στην Κυμισάλα

Από μέλος της Ομάδας Πολίτες για μια Πράσινο Ρόδο

Ανοιχτή απάντηση στον Αντιδήμαρχο Πολιτικής Προστασίας

Απαντώντας στη δημόσια δήλωση του Αντιδημάρχου Πολιτικής Προστασίας Ρόδου, κ. Θωμάτου, έχουμε να αναφέρουμε τα εξής:

Κατ’ αρχήν καλωσορίζουμε τη δημόσια τοποθέτηση. Η ανάγκη για δημόσια ενημέρωση είναι αυτονόητη όταν μιλάμε για παρεμβάσεις σε περιοχή Natura 2000. Η διαφάνεια δεν είναι προαιρετική – είναι υποχρέωση.

Ωστόσο, οφείλουμε να επισημάνουμε τα εξής:

1. Μήπως ο δρόμος δεν «συντηρείται» αλλά διανοίγεται εκ του μηδενός;

Αν υπάρχει παλιός δρόμος, ας τον δούμε.

Σε συνέχεια της δημόσιας τοποθέτησης του Αντιδημάρχου Πολιτικής Προστασίας κ. Θωμάτου, όπου αναφέρεται ότι οι παρεμβάσεις στον Ακραμύτη αφορούν «συντήρηση υφιστάμενου δρόμου της δεκαετίας του ’60», καταθέτουμε το εξής απλό και αυτονόητο αίτημα:

Παρακαλούμε τον Αντιδήμαρχο να παρουσιάσει δημόσια τον χάρτη εκείνης της χάραξης.

• Ποια είναι η αρχική τεχνική αποτύπωση του δήθεν «υφιστάμενου δρόμου»;

• Πού ακριβώς ξεκινούσε, πού κατέληγε;

• Υπάρχει επίσημη μελέτη ή κάποιο άλλο έγγραφο από το Δασαρχείο, την Περιφέρεια ή άλλον θεσμικό φορέα που να το τεκμηριώνει;

• Αν όχι, με ποια δεδομένα χαρακτηρίστηκε «παλαιός δρόμος» και επετράπη η επέμβαση;

Ο ισχυρισμός περί «συντήρησης» δρόμου του ’60 δεν μπορεί να στηρίζεται στη μνήμη ή την πολιτική βούληση.

Οφείλει να τεκμηριώνεται με έγγραφα, χάρτες και μελέτες.

Αν υπάρχει παλαιός δρόμος, ας τον δούμε σε επίσημο χάρτη.

Αν δεν υπάρχει, τότε πρόκειται για διάνοιξη νέου δρόμου σε προστατευόμενο βουνό, χωρίς Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, χωρίς δημόσια διαβούλευση, χωρίς νομιμοποίηση.

Χωρίς αυτά, μιλάμε για αυθαίρετη επαναδιαμόρφωση φυσικού τοπίου.

Ο Ακραμύτης είναι δασική, προστατευόμενη περιοχή. Δεν είναι ιδιωτική αυλή.

2. Η Κυμισάλα επλήγη από φωτιές οι οποίες δεν απετράπησαν λόγω της ύπαρξης δασικών οδών

Είναι ακριβές ότι η Κυμισάλα υπέστη δύο πυρκαγιές μέσα στο 2024 (Αύγουστο και Σεπτέμβριο).

Η ύπαρξη δρόμων δεν απέτρεψε τις φωτιές στην Κυμισάλα. Η Κυμισάλα διαθέτει πολλαπλές δασικές οδούς για πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων. Παρ’ όλα αυτά κάηκε δύο φορές μέσα στο 2024 (Αύγουστος και Σεπτέμβριος). Άρα, η ύπαρξη δρόμου δεν συνιστά πρόληψη, αλλά απλώς διευκόλυνση καταστολής – και μόνο υπό προϋποθέσεις.

3. Ο «δρόμος» αυτός είναι αδιέξοδο – όχι αντιπυρική ζώνη

Το σχεδιαζόμενο έργο καταλήγει στην κορυφή του Ακραμύτη χωρίς έξοδο ή συνέχεια.

• Πρόκειται για τυπικό αδιέξοδο ή «αντέννα», όχι για δίκτυο πυροπροστασίας.
• Δεν προβλέπεται κυκλικός ελιγμός, παράκαμψη ή διαφυγή για όχημα ή προσωπικό σε περίπτωση εγκλωβισμού.

Αντίθετα με όσα πιστεύουν πολλοί:

Δεν πρόκειται για αντιπυρική ζώνη.

Τι είναι πραγματικά μια αντιπυρική ζώνη;

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Δασικής Υπηρεσίας και του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης», για περιοχές με πυκνή δασική βλάστηση ή έντονο ανάγλυφο, το ελάχιστο πλάτος μιας αντιπυρικής ζώνης κυμαίνεται από 30 έως 40 μέτρα.

Ο Ακραμύτης, λόγω της μοναδικής του οικολογικής και πολιτιστικής σημασίας, δεν ενδείκνυται για βαριές τεχνικές παρεμβάσεις. Οι αντιπυρικές ζώνες πρέπει να σχεδιαστούν με ήπια μέσα, με σεβασμό στη βιοποικιλότητα και χωρίς να διαταράσσεται ο χαρακτήρας του τοπίου λαμβάνοντας ως παράδειγμα τις εφαρμοζόμενες διεθνείς πρακτικές.

4. Η προστασία δεν είναι λέξη – είναι ευθύνη

Αν το έργο είναι νόμιμο και τεκμηριωμένο, ζητάμε τη δημοσιοποίηση:

• των μελετών,
• των εγκρίσεων,
• και των χαρτών χάραξης του «παλιού» δρόμου.

Αν δεν υπάρχουν τέτοια έγγραφα, τότε δεν υπάρχει «σχέδιο προστασίας» αλλά τετελεσμένα.

5. Ο Αντιδήμαρχος αναφέρεται σε drones με θερμική/οπτική κάμερα και δυνατότητα 24ωρης λειτουργίας, χορηγίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

Ωστόσο, η χρήση drone ή/και η εγκατάσταση θερμικών καμερών δεν απαιτεί κανενός είδους χωματουργικό έργο ή παρέμβαση στο ανάγλυφο. Δεν απαιτείται διάνοιξη δρόμου ή μόνιμες υποδομές. Αντιθέτως, αποτελεί παράδειγμα μη επεμβατικής τεχνολογίας πρόληψης – και χρησιμοποιείται ακριβώς επειδή δεν διαταράσσει το περιβάλλον.

Τα drones απογειώνονται από βάσεις ή οχήματα και επιτηρούν ευρείες περιοχές χωρίς ανάγκη σταθερών υποδομών.

Επίσης, η μόνιμη εγκατάσταση καμερών μπορεί να γίνει με:

• Μικρούς ιστούς,
• Φ/Β συστήματα (φορητά, μη επεμβατικά),
• Χωρίς καθόλου δρόμους,

Επομένως, η χρήση drone ή/και η εγκατάσταση καμερών δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για τη διάνοιξη χωματόδρομου στον Ακραμύτη.

6. Από «πυροπροστασία» σε ενεργειακή εκμετάλλευση;

Η διάνοιξη δρόμου προς την κορυφή του Ακραμύτη δεν είναι μια «ουδέτερη τεχνική επέμβαση».

Η εμπειρία από δεκάδες ορεινές περιοχές στην Ελλάδα είναι ξεκάθαρη. Όπου ανοίγει δρόμος:

• Αλλάζει ο χαρακτήρας της περιοχής.
• Δημιουργείται τεχνική «προετοιμασία» για μελλοντική χρήση.
• Σχεδόν πάντα ακολουθούν αιτήσεις για αιολικά πάρκα.

Δεν είναι καθόλου απίθανο να δούμε σε λίγα χρόνια αιτήσεις για εγκατάσταση ανεμογεννητριών στον Ακραμύτη, με το επιχείρημα της «υπάρχουσας προσβασιμότητας».

Η «προστασία» που διαλύει το τοπίο ανοίγει την πόρτα στην αλλοίωση, στην εμπορευματοποίηση και στην απώλεια του χαρακτήρα του τόπου.

Υπάρχουν πολλαπλά παραδείγματα στην Ελλάδα όπου η διάνοιξη δασικών δρόμων με επίκληση πυροπροστασίας σήμανε στην πραγματικότητα την εισβολή σε περιοχές για εγκατάσταση αιολικών πάρκων.

• Αιτήσεις αιολικών πάρκων σε κορυφές περιοχών Natura 2000

Σε πολλές περιοχές, π.χ. στην Εύβοια και σε νησιά του Αιγαίου, έχουν κατατεθεί και σε κάποιες περιπτώσεις εγκριθεί αιολικά πάρκα εντός προστατευόμενων περιοχών (Natura 2000). H Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία κατά της Ελλάδας που επέτρεψε τέτοια έργα χωρίς να ακολουθηθούν οι σωστές διαδικασίες.

• Άγραφα

Στ’ Άγραφα, όπου σχεδιάστηκε μεγάλη εγκατάσταση 650 ανεμογεννητριών, η κατασκευή δρόμων στις κορυφογραμμές αποτέλεσε την «κερκόπορτα» για την εξυπηρέτηση της «επένδυσης». Οι κάτοικοι οργάνωσαν μεγάλες πορείες, καταγγέλλοντας την κατασκευή «ενός νέου δικτύου δρόμων» με το πρόσχημα της πυροπροστασίας η οποία στην ουσία εξυπηρετούσε την εγκατάσταση ανεμογεννητριών.

• Εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/141895/9863/20-12-2024

Με την εγκύκλιο ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/141895/9863/20‑12‑2024 του Γενικού Γραμματέα Δασών, καθιερώνεται η αντίληψη ότι η διάνοιξη δρόμων σε ορεινές δασικές περιοχές, συχνά «υπό τον διττό ρόλο» της πυροπροστασίας, στην ουσία εξυπηρετεί την κατασκευή έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – και συγκεκριμένα αιολικών πάρκων.

Στην Εγκύκλιο, αναφέρεται ρητά:

«Ο διττός ρόλος και η αποστολή συνοδών έργων δασικής οδοποιίας…
υλοποιούνται επεμβάσεις διάνοιξης δασικών οδών επί εκτάσεων […] προκειμένης της ανάπτυξης έργων ΑΠΕ […]»

Η εγκύκλιος αυτή γίνεται «εργαλείο» για να πιέζονται οι δασικές υπηρεσίες να δίνουν θετική γνωμοδότηση, με το πρόσχημα της ψευδο-προστασίας, ενώ η πραγματική χρήση είναι η εξυπηρέτηση έργων ΑΠΕ.

Αυτό επιβεβαιώνει ότι στην πράξη η πρόσβαση που ανοίγεται όχι μόνο δεν λειτουργεί ως μέτρο πυροπροστασίας, αλλά χρησιμοποιείται συχνά και ως βασικό εργαλείο διευκόλυνσης των εγκαταστάσεων ανεμογεννητριών.

Με την εγκύκλιο ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/141895/9863/20‑12‑2024, οι Δασικές Υπηρεσίες πλέον:

• Υποχρεώνονται κατά τεκμήριο να θεωρούν τις διανοίξεις δρόμων ως «έργα προστασίας»,
• Ακόμη και όταν αυτές εξυπηρετούν συνοδά έργα εγκατάστασης ΑΠΕ (αιολικά),
• Και σε περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης, ουσιαστικά απειλούνται ότι θα φέρουν ευθύνη για μελλοντικές πυρκαγιές στην περιοχή.

Η τακτική αυτή δημιουργεί:

• Εκφοβισμό των στελεχών των δασικών υπηρεσιών,
• Ποδηγέτηση των επιστημονικά τεκμηριωμένων αρνήσεων,
• Και παράκαμψη της περιβαλλοντικής νομιμότητας υπό τον ψευδομανδύα της «πρόληψης».

Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση στο Μελισσοβούνι Ερυμάνθου, όπου οι Δασικές Υπηρεσίες εξέδωσαν ηχηρό «όχι» σε αιολικό έργο, με το Υπουργείο τελικά να παρακάμπτει τη γνωμοδότηση και να εγκρίνει την εγκατάσταση.

Το γεγονός αυτό επικαλέστηκαν πολίτες και φορείς στις προσφυγές τους στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση της αδειοδότησης.

Στην περίπτωση του Ακραμύτη, ισχύει το αντίστροφο αλλά εξίσου επικίνδυνο σχήμα:

• Το Δασαρχείο πιθανόν να εξαναγκάστηκε να γνωμοδοτήσει θετικά για τη διάνοιξη δρόμου,
• Με το επιχείρημα της «πυροπροστασίας»,
• Η οποία μελλοντικά θα χρησιμοποιηθεί ως τετελεσμένο – ως «ύπαρξη προσβασιμότητας» – για την υποβολή αιτήματος εγκατάστασης ανεμογεννητριών.

Συνεπώς, η εμπειρία από την Ελλάδα δείχνει ότι όπου ανοίγει δρόμος σε κορυφές υπό τον μανδύα της πυροπροστασίας, στο αμέσως επόμενο διάστημα υποβάλλονται αιτήσεις για εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Χωρίς τέτοια πρόσβαση, πολλοί τέτοιοι σχεδιασμοί δεν γίνονται δεκτοί.

Η διάνοιξη δρόμου δεν αποτελεί μέτρο προστασίας αλλά κερκόπορτα – και χωρίς σαφείς αναφορές, διαφάνεια και δημόσιο έλεγχο, είναι θέμα χρόνου να δούμε αιτήσεις για ανεμογεννήτριες στην κορυφή του Ακραμύτη.