B. Καλοπήτας: Υπηρεσίες Δόμησης & Π.Δ. 129/2025: Η αβεβαιότητα δεν λύνεται με διοικητικές μεταφορές

Υπηρεσίες Δόμησης& Π.Δ. 129/2025: Η αβεβαιότητα δεν λύνεται με διοικητικές μεταφορές

• του Βάιου Καλοπήτα Μηχανικού Περιβάλλοντος MSc

Εισαγωγή:
Το Π.Δ. 129/2025 δεν επηρεάζει μόνο τη Ρόδο ούτε μόνο τις νησιωτικές περιοχές. Αφορά συνολικά τη λειτουργία των Υπηρεσιών Δόμησης σε όλη τη χώρα, την επενδυτική σταθερότητα, την καθημερινότητα πολιτών και μηχανικών και, τελικά, την ίδια την ποιότητα του χωρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και η συζήτηση που έχει ανοίξει είναι κρίσιμη — και πρέπει να γίνει με καθαρότητα, όχι με εντυπώσεις.
Το Π.Δ. 129/2025 δημιούργησε ένα καθεστώς πρωτοφανούς ασάφειας στον χωρικό σχεδιασμό, ιδιαίτερα στα νησιά όπου οι μικρές ιδιοκτησίες και τα παλαιά όρια οικισμών αποτελούν θεμέλιο της τοπικής οικονομίας.
Σήμερα, μηχανικοί, πολίτες και επενδυτές κινούνται σε ένα πλαίσιο χωρίς σαφείς κανόνες· ένα πλαίσιο που προκαλεί καθυστερήσεις, παύση έργων και ανασφάλεια δικαίου. Στη Ρόδο η συζήτηση επιβαρύνεται και από μια πρόσφατη “θεσμική μνήμη”: το περσινό περιστατικό που απασχόλησε την τοπική ΥΔΟΜ.
Ανεξάρτητα από τις νομικές του εξελίξεις, άφησε μια σκιά δυσπιστίας, η οποία — δικαίως ή αδίκως — επηρεάζει τον δημόσιο διάλογο για την αποτελεσματικότητα των πολεοδομικών υπηρεσιών. Οι φερόμενες παρανομίες, που ήδη διερευνώνται δικαστικά, συνοδεύτηκαν από την απομάκρυνση υπαλλήλων και σημαντική επιχειρησιακή υποβάθμιση της ΥΔΟΜ. Αυτή η πραγματικότητα εντείνει την αβεβαιότητα γύρω από την εφαρμογή του νέου Π.Δ., καθώς μια υπηρεσία που λειτουργεί υποστελεχωμένη και απονομιμοποιημένη δεν μπορεί να διασφαλίσει ίση και δίκαιη εφαρμογή αυστηρών νέων περιορισμών.
Σε αυτό το περιβάλλον, η πρόθεση μεταφοράς των ΥΔΟΜ στο κεντρικό κράτος δημιουργεί περισσότερο ερωτήματα παρά βεβαιότητες. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή της να εντάξει τις ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο, σε δύο φάσεις: πιλοτικά το 2026 και πλήρως το 2027. Όμως η εμπειρία της χώρας δείχνει ότι η κεντρικοποίηση, χωρίς στελέχωση και ενιαίες διαδικασίες, δεν εγγυάται καλύτερη λειτουργία. Και τα νησιά, με την έντονη οικιστική πίεση και τις ιδιαιτερότητές τους, χρειάζονται Υπηρεσίες Δόμησης ισχυρές, στελεχωμένες και κοντά στον πολίτη — όχι απομακρυσμένες.
Και υπάρχει ο κίνδυνος η συζήτηση να μετατοπιστεί εύκολα: το περσινό περιστατικό να λειτουργήσει ως βολική αφορμή, ένα “άλλοθι” για να υποστηριχθεί ότι η λύση βρίσκεται απλώς στην αλλαγή διοικητικής υπαγωγής.
Όμως τα προβλήματα δεν γεννήθηκαν από την Αυτοδιοίκηση. Αντικειμενικά προέρχονται από την υποστελέχωση, την πολυνομία, τις αντιφατικές ερμηνείες και – περισσότερο από κάθε άλλο – από την ασάφεια. Καθεστώς ασάφειας που εισάγει το ίδιο το Π.Δ. 129/2025 σήμερα.
Ειδικότερα, το διάταγμα καθορίζει ότι οι οικισμοί με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων θα πρέπει να περιοριστούν στα όρια που είχαν πριν από το 1983, με αποτέλεσμα πολλά οικόπεδα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν άρτια και οικοδομήσιμα, να μετατρέπονται σε «αγροτεμάχια» χωρίς αξία.
Αν και το ΥΠΕΝ έχει διευκρινίσει πως οι υφιστάμενοι όροι δόμησης παραμένουν σε ισχύ μέχρι να ολοκληρωθούν οι νέες διαδικασίες οριοθέτησης και τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, στην πράξη το πλαίσιο έχει «παγώσει» κάθε σχεδιασμό. Η αγορά αδρανεί, οι πολίτες αγωνιούν, και οι Δήμοι αδυνατούν να απαντήσουν.
Αυτό που χρειάζεται δεν είναι άλλη μια αλλαγή «ταμπέλας». Αντί για μεταφορά υπηρεσιών, αυτό που χρειάζεται είναι:
• σαφείς και ενιαίοι κανόνες, με προβλέψιμες ερμηνείες,
• μεταβατικές ρυθμίσεις που να προστατεύουν την αξία χιλιάδων ιδιοκτησιών,
• ψηφιακή οργάνωση και επιτάχυνση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων,
• μισθολογικά και επιστημονικά κίνητρα ώστε να στελεχωθούν οι ΥΔΟΜ,
• εθνική στρατηγική για την ύπαιθρο και τους μικρούς οικισμούς,
• και βέβαια άμεση αποσαφήνιση του Π.Δ. 129/2025 με διάλογο και τεκμηρίωση.
Οι πολίτες δεν ζητούν μεταρρυθμίσεις στα χαρτιά. Ζητούν προβλεψιμότητα, ταχύτητα και ασφάλεια δικαίου. Και αυτά απαιτούν λύσεις — όχι αφορμές.