Άρθρο του Θανάση Βυρίνη πρώην αντιδημάρχου Τουρισμού
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως η μη κάλυψη θέσεων (περισσότερες από 10.600 κενές θέσεις), οι υψηλές βάσεις εισαγωγής σε ορισμένες Ανώτερες Δημόσιες Επαγγελματικές Σχολές (και ιδίως από τον τομέα Υγείας του ΕΠΑΛ) και επιτέλους η (όπως έχει προαναγγελθεί) κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), στο πλαίσιο του σχεδιαζόμενου Εθνικό Απολυτήριο, δημιουργούν ένα «καμπανάκι» για το που πρέπει να στραφούν οι νέοι.
Παράλληλα, η δημογραφική κατάρρευση, με τις γεννήσεις να έχουν σχεδόν υποδιπλασιαστεί σε σχέση με το 1984 και την υψηλή στατιστικά γήρανση του πληθυσμού, εισάγει μια νέα, κρίσιμη παράμετρο: τις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας και την αποτελεσματική κατεύθυνση των σπουδών και του επαγγελματικού προσανατολισμού, ένα κρίσιμο μάθημα που δυστυχώς λείπει από το Σχολείο.
Διαπιστώνοντας ότι:
- Η μη πλήρωση των θέσεων σε αρκετές Σχολές (όπως για παράδειγμα στη Νοσηλευτική), δείχνει ότι η προσφορά θέσεων δεν αντιστοιχεί αναγκαστικά με την ουσιαστική ζήτηση και το βαθμό εισαγωγής.
- Από την άλλη, σε ορισμένες σχολές των ΕΠΑΛ, οι βάσεις εισαγωγής εκτοξεύτηκαν (πάνω από 15.000 μόρια) λόγω λιγοστών (ποσοστιαία) θέσεων και υψηλής ζήτησης.
- Η κατάργηση της ΕΒΕ και η εισαγωγή του Εθνικού Απολυτηρίου, ως νέο σύστημα, σηματοδοτεί αλλαγή φιλοσοφίας: λιγότερο «εξετασιοκεντρικό», με περισσότερη έμφαση σε μαθησιακές πορείες, δεξιότητες και μετασχηματισμό του Λυκείου.
- Ο συνδυασμός υπογεννητικότητας + γήρανσης του πληθυσμού σημαίνει ότι, μεσομακροπρόθεσμα, η επιλογή επαγγελματικών δρόμων και ειδικοτήτων πρέπει να επανασχεδιαστεί: ποιες ειδικότητες θα έχουν πραγματικό ρόλο, ποιους επαγγελματικούς κλάδους θα αναβαθμίσουμε και πώς θα αξιολογηθούν για να αξιοποιηθούν οι νέες συνθήκες.
Προτάσεις
Με βάση τα παραπάνω, θα ήταν χρήσιμες οι παρακάτω κατευθύνσεις για όσους νέους (και γονείς/καθοδηγητές) σκέφτονται τις επαγγελματικές προοπτικές:
- Αξιολόγηση της ζήτησης εργασίας στο μέλλον: Η επιλογή σπουδών δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στο όνομα της σχολής, ή στη «μόδα», ή στη βάση εισαγωγής, αλλά στο κατά πόσο η ειδικότητα έχει πραγματικό επαγγελματικό ρόλο και μάλιστα έναν ρόλο που θα έχει βάσιμε προοπτικές.
Για παράδειγμα, το γεγονός ότι υπάρχουν μη καλυμμένες θέσεις, ή ότι υπάρχουν σχολές με πολύ λίγες θέσεις και πολύ υψηλή βάση υποδηλώνει ότι οι συνθήκες της αγοράς αλλάζουν.
- Ευελιξία και δεξιότητες: Το νέο πλαίσιο με το Εθνικό Απολυτήριο προτείνει λιγότερο εξετασιοκεντρική διάταξη και περισσότερο έμφαση στην πορεία του μαθητή, στις δεξιότητες (επικοινωνίας, συνεργασίας, προβληματισμού, κρίσης, λήψης απόφασης) και στην αυτογνωσία.
Επομένως οι νέοι, καλό είναι να σκέφτονται πέρα από το «πτυχίο», ποιες δεξιότητες αποκτώ, πόσο εύκολα μπορώ να προσαρμοστώ, πόσο μου επιτρέπουν οι συνθήκες να μετακινηθώ σε συναφή πεδία εργασίας.
- Στρατηγική επιλογή ειδικότητας: Αντί για την επιλογή «καθιερωμένων» σχολών με υψηλή βάση (που όμως μπορεί να προσφέρουν περιορισμένες επαγγελματικές διεξόδους), αξίζει να εξετάσουμε ειδικότητες με μελλοντική «χρησιμότητα».
Παραδείγματα πραγματικής επαγγελματικής απορρόφησης, μπορεί να είναι θέσεις στον τομέα της υγείας με εξειδίκευση. Δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού οι ανάγκες θα αυξηθούν σε ειδικότητες όπως π.χ. geriatrics, φυσιοθεραπεία, υποστήριξη στο σπίτι, φροντίδα ηλικιωμένων.
Επιπλέον, εδραιώνονται και αναπτύσσονται συνεχώς σε ένα δυναμικά εξελισσόμενο περιβάλλον, οι σύγχρονες τάσεις στις τεχνολογίες πληροφορικής/τεχνητής νοημοσύνης, περιβαλλοντικές τεχνολογίες, ενεργειακές λύσεις, κυκλική οικονομία.
- Προετοιμασία και ενημέρωση: Εφόσον το σύστημα αλλάζει (με το Εθνικό Απολυτήριο και την κατάργηση της ΕΒΕ), οι νέοι χρειάζεται να ενημερώνονται διαρκώς και έγκυρα για τις αλλαγές εισαγωγής, για τις προοπτικές των Σπουδών και για τις προβλέψεις στον τομέα της αγοράς εργασίας.
Επιπρόσθετα, να γνωρίζουν τις εναλλακτικές πορείες (Plan B) όπως τις σχολές επαγγελματικής κατάρτισης, τα προγράμματα που προσφέρουν εξειδίκευση και πιστοποίηση, όπως και τις σχολές του εξωτερικού.
Παράλληλα, να αντιλαμβάνονται την επαγγελματική ευελιξία, αφού ένας τομέας μπορεί να μην έχει ζήτηση αύριο, ενώ σε έναν άλλο μπορεί να παρουσιάζονται δυνατότητες και ευκαιρίες, επομένως ίσως χρειαστεί να «ξεμάθουν» και να ξαναμάθουν.
Συμπέρασμα
Σε μια εποχή που το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό τοπίο αλλάζει με στοιχεία όπως η δημογραφική κάμψη, η μεταβολή των ακαδημαϊκών εισαγωγών, η μετάβαση σε νέο σύστημα (Εθνικό Απολυτήριο), οι νέοι δεν αρκεί να στοχεύουν απλώς να περάσουν σε ένα ΑΕΙ. Οφείλουν να κοπιάζουν για ότι επιθυμούν και να διερευνούν όλες τις παραμέτρους που θα τους οδηγήσουν στρατηγικά σε βιώσιμες επιλογές, οι οποίες συγχρόνως να αναδεικνύουν τα «δυνατά» στοιχεία των κλίσεων και της προσωπικότητάς τους.
Με αυτό το σκεπτικό, η ενημέρωση, η στοχοθέτηση, η στρατηγική, η θέληση και η προσαρμοστικότητα, γίνονται σημαντικότερα εργαλεία περισσότερο από ποτέ.
Θανάσης Βυρίνης
Μαθηματικός και πρ. Αντιδήμαρχος Τουρισμού
