«Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο»: «Το Νότιο Αιγαίο δεν έμεινε πίσω»
Σε ανακοίνωσή της η Περιφερειακή Παράταξη «Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο» αναφέρεται στο υφιστάμενο λατομείο αδρανών υλικών σε περιοχή Natura στη θέση Αστιές ή Κυλημένη Κρεμαστή Πέτρα, Δ.Κ. Απερίου, δήμου Καρπάθου, επισημαίνοντας τα ακόλουθα:
Η διαχείριση των φυσικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν κεντρικούς άξονες για την αειφόρο ανάπτυξη του Νοτίου Αιγαίου. Με το παρόν δελτίο Τύπου, η περιφερειακή παράταξη «Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο» επιδιώκει να φωτίσει κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στη λειτουργία λατομείου σε προστατευόμενη περιοχή της Καρπάθου, την αδιαφάνεια στη διαχείριση των υδάτινων πόρων, και τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτών των πρακτικών. Ειδικότερα, σε ανακοίνωσή της αναφέρονται τα εξής:
«Τις τελευταίες μέρες, η δημοσιότητα και η σχετική Ερώτηση & Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων που κατέθεσε στο Κοινοβούλιο ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, ρίχνουν φως σε ένα ζήτημα του Νοτίου Αιγαίου.
Η παράταξή μας έχει αναφερθεί επανειλημμένως στο υφιστάμενο λατομείο αδρανών υλικών σε περιοχή Natura στη θέση Αστιές ή Κυλημένη Κρεμαστή Πέτρα, Δ.Κ. Απερίου, δήμου Καρπάθου.
Η αδειοδότηση, που για 25 χρόνια δε μπορούσε να λάβει, εγκρίθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, προεδρεύουσας της κα Χωριανοπούλου. Η υπόθεση, πέρα από τα αυτονόητα οικολογικά ερωτηματικά, εγείρει όμως κι άλλα.
Συγκεκριμένα, οι 12 βουλευτές/τριες του ΣΥΡΙΖΑ ρωτούν αν λειτουργούν μέχρι σήμερα (π.χ. τον Ιούνιο) το λατομείο και η μονάδα ασφαλτομίγματος, δεδομένου ότι για το μεν πρώτο είχε λήξει η περιβαλλοντική αδειοδότηση και για το δεύτερο ουδέποτε εκδόθηκε άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας.
Σημαντικό επίσης ερωτηματικό πηγάζει από το αν οι εν λόγω μονάδες τροφοδοτούσαν με άσφαλτο και αδρανή υλικά δημόσια ή ιδιωτικά έργα (π.χ. της ΠΝΑΙ στο όνομα της «αποτελεσματικότητας, κάθε μέρα, νησί και έργο») και με ποιες πιστοποιήσεις.
Υπάρχει όμως και ένα άλλο φλέγον ζήτημα. Η λειτουργία του λατομείου, βάσει της ΜΠΕ του, απαιτεί τουλάχιστον 20 κ.μ. νερού ημερησίως, την ώρα που οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν συστηματική λειψυδρία. Για «τον λόγο αυτό», αποφασίστηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά η (!!!) κατεπείγουσα μίσθωση δύο κινητών μονάδων αφαλάτωσης με εκτιμώμενο κόστος 520.800 € (για 4 μήνες λειτουργίας), χωρίς ανταγωνιστική διαδικασία, χωρίς τεκμηρίωση των αναγκών, χωρίς αξιοποίηση εναλλακτικών λύσεων και στην τριπλάσια τιμή — για πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα μίσθωσης — συγκρίνοντας αντίστοιχες μονάδες σε Πάρο και Λέρο.
Οι “Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο” δε διερωτώνται για την προφανή νομιμοφάνεια των διαδικασιών (όπως λεγόταν και για την άδεια στο Σαρακήνικο της Μήλου), αφού καλύφθηκε νομικά (π.χ. από το άρθρο 269 του Ν.4412, το οποίο βέβαια … αμφισβητείται ακόμα και από την κοινή λογική, όταν κάτι συμβαίνει για δεύτερη συνεχή χρονιά οπότε σταματά να είναι “απρόβλεπτο”).
Οι νόμιμες όμως πράξεις δεν είναι και δίκαιες για τους δημότες. Η παράταξή μας, από τη μία, εστιάζει στην έλλειψη πρόθεσης για μακροπρόθεσμο — μακρόπνοο σχεδιασμό με σεβασμό προς το περιβάλλον, προς τους σημερινούς αλλά και αυριανούς νησιώτες και νησιώτισσες, και από την άλλη στο δικαίωμα των πολιτών της Καρπάθου, της Δωδεκανήσου, του Νοτίου Αιγαίου, της Ελλάδας στη ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ!
Ακολουθεί η Ερώτηση & ΑΚΕ που κατατέθηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο από τον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ:
«“Υδάτινοι πόροι και δημόσιο χρήμα στην υπηρεσία συγκεκριμένων συμφερόντων – Περιβαλλοντικό και κοινωνικό έλλειμμα στην Κάρπαθο”
Στην Κάρπαθο, η κάλυψη υδρευτικών αναγκών αποφασίστηκε να καλυφθεί μέσω κατεπείγουσας μίσθωσης κινητών μονάδων αφαλάτωσης, με απευθείας αναθέσεις που εγείρουν σοβαρά ερωτήματα ως προς το κόστος και τη στόχευσή τους.
Σύμφωνα με πρόσφατες αποφάσεις του δήμου Καρπάθου, τον Μάιο 2025 αποφασίστηκε η μίσθωση δύο μονάδων αφαλάτωσης για το Απέρι και τα Πηγάδια με εκτιμώμενο κόστος 520.800€ (για 4 μήνες λειτουργίας).
Η μίσθωση έγινε χωρίς ανταγωνιστική διαδικασία, χωρίς τεκμηρίωση των αναγκών και χωρίς αξιοποίηση εναλλακτικών λύσεων. Από έρευνα διαπιστώσαμε ότι και για το 2024 ακολουθήθηκε ο ίδιος τρόπος διαχείρισης του προβλήματος με κόστος 316.200€.
Η σύγκριση με άλλα νησιά αποκαλύπτει τεράστιες αποκλίσεις, καθώς στην Πάρο αντίστοιχη ποσότητα νερού (600 κ.μ./ημέρα για 10 μήνες) ενοικιάζεται με ποσό λιγότερο από 40.000€ μηνιαίως. Στην Κάρπαθο το κόστος ξεπερνά τα 99.000€ τον μήνα, δηλαδή στην τριπλάσια τιμή για πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα μίσθωσης.
Πέρα από τις ατεκμηρίωτες υπέρογκες αναθέσεις, ουδέποτε εκπονήθηκε μακροπρόθεσμο σχέδιο ύδρευσης ή μελέτη βιωσιμότητας για μόνιμες υποδομές, μολονότι έχουν κατατεθεί σχετικές εισηγήσεις από την Κοινότητα Απερίου από το 2024.
Τα ερωτήματα γίνονται ακόμη περισσότερα, καθώς από τη ΔΙΑΥΓΕΙΑ διαπιστώσαμε ότι πηγή χρηματοδότησης αυτών των μισθώσεων είναι το ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ.
Δηλαδή, το Δημόσιο επιχορήγησε το Δ. Καρπάθου για ενοικίαση μονάδας αφαλάτωσης (3 μήνες 2024 και 4 το 2025) με συνολικό ύψος αμοιβών 837.000€, μέσω απευθείας ανάθεσης στην ίδια εταιρεία, ενώ για τον δήμο Πάρου διενεργήθηκε δημοπρασία με πολύ μικρότερο τελικό τίμημα.
Σύμφωνα με την Πρόσκληση ΕΠ 104-1226 του ΥΠΕΝ για “παροχή πόσιμου νερού και διαχείριση υδάτων”, για την Κάρπαθο προβλέπονται η προμήθεια και εγκατάσταση 2 μονάδων αφαλάτωσης δυναμικότητας 1000 κ.μ./ημέρα και μία για το Απέρι δυναμικότητας 300 κ.μ. ημερησίως.
Η χρονική σύμπτωση των δαπανών αυτών με την επανέναρξη λειτουργίας λατομικής μονάδας στην περιοχή, καθώς και η επιβεβαιωμένη λειτουργία μονάδας ασφαλτομίγματος χωρίς τις απαιτούμενες εγκρίσεις εγκατάστασης και λειτουργίας, ενισχύουν προβληματισμούς για προτεραιοποίηση έργων υδάτινων πόρων υπέρ συγκεκριμένων ιδιωτικών δραστηριοτήτων.
Σύμφωνα με την υποβληθείσα ΜΠΕ του λατομείου, απαιτούνται τουλάχιστον 20 κ.μ. νερού ημερησίως, την ώρα που οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν συστηματική λειψυδρία. Η ιδιαιτερότητα της υπόθεσης έγκειται στο γεγονός ότι η λατομική μονάδα ανήκε στον νυν δήμαρχο Καρπάθου και φαίνεται να έχει μεταβιβαστεί στη σύζυγό του, εγείροντας εύλογες υποψίες για σύγκρουση συμφερόντων αλλά και για τη σκοπιμότητα της δημόσιας δαπάνης.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν καταγγελίες για απειλές προς μέλη του κοινοτικού συμβουλίου, προκειμένου να γνωμοδοτήσουν θετικά επί της ΜΠΕ.
Η αφαλάτωση δεν μπορεί να λειτουργεί με ένα διαρκές πρόσχημα κατεπείγοντος, ούτε να αποτελεί μέσο διοχέτευσης δημόσιων πόρων χωρίς διαφάνεια, στρατηγική και κοινωνική λογοδοσία. Η περιοχή του Απερίου είναι σπάνιας ομορφιάς, με προστατευόμενα είδη πανίδας και χλωρίδας που αλλοιώνονται από την παρουσία του παράνομου λατομείου.
Επιπλέον, σε μικρή απόσταση βρίσκονται οικισμοί που επιβαρύνονται από τη σκόνη, τις εκρήξεις και τον θόρυβο. Ωστόσο, αντί να διασφαλίζεται η περιβαλλοντική ισορροπία και η ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων, επιβαρύνεται από δραστηριότητες που δεν ελέγχονται.
Στο πρόσφατο παρελθόν, καταγράφηκαν δύο θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα στο εν λόγω λατομείο, γεγονός που ενισχύει τα ερωτήματα και για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας, την εφαρμογή της νομοθεσίας και την πραγματική παρουσία ελεγκτικών μηχανισμών στην περιοχή.
Επειδή παραμένει ασαφές εάν και ποιος φορέας επιβλέπει σήμερα τη συμμόρφωση των εγκαταστάσεων ως προς την περιβαλλοντική προστασία της Προστατευόμενης Περιοχής και την ασφάλεια των εργαζομένων.
Επειδή οι πολίτες της Καρπάθου έχουν δικαίωμα στη διαφάνεια, στην πρόσβαση σε καθαρό νερό, στη δημόσια ασφάλεια και στην προστασία του φυσικού πλούτου.
Ερωτώνται οι αρμόδιοι υπουργοί:
- Τρέχει πρόγραμμα/πρόσκληση επιχορήγησης των δήμων για μίσθωση μονάδων αφαλάτωσης από το ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ και ποιο είναι αυτό; Ποιες είναι οι προδιαγραφές και οι προϋποθέσεις;
- Οι αναφερόμενες μισθώσεις εντάσσονται στην Πρόσκληση του ΥΠΕΝ με αριθ. ΕΠ 104-1226/11-03-2025 για Παροχή πόσιμου νερού και διαχείρισης υδάτων (ΟΠΣ 8369);
- Υπάρχει διαγωνιστική διαδικασία για τη μίσθωση ή οι αποφάσεις είναι απευθείας αναθέσεις; Αν ναι, πώς αιτιολογείται;
- Πόσο κοστίζουν οι μισθώσεις ανά μονάδα αφαλάτωσης; Υπάρχουν προδιαγραφές ή μελέτες που τεκμηριώνουν τα αναγκαία ποσοστά νερού, τη διάρκεια λειτουργίας και τις ανάγκες ανά περιοχή;
- Ποιος φορέας ελέγχει τη λειτουργία και την αδειοδότηση των λατομείων και της μονάδας ασφαλτομίγματος στην περιοχή της Κάρπαθου;
- Ποια είναι η νομική σχέση του νυν δημάρχου με το λατομείο και πώς διασφαλίζεται η αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων;
- Ποιες είναι οι ενέργειες για την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων, της δημόσιας υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην περιοχή;
- Ποια μέτρα πρόκειται να ληφθούν για την εξασφάλιση της βιώσιμης ύδρευσης στην Κάρπαθο, με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και κοινωνική συμμετοχή;
Επίσης, αιτούμαστε να μας δοθούν τα εξής έγγραφα:
- Αντίγραφα των αποφάσεων για τις μισθώσεις μονάδων αφαλάτωσης από το 2024 έως σήμερα.
- Οι μελέτες/τεχνικές εκθέσεις που αφορούν τις ανάγκες ύδρευσης του δήμου Καρπάθου.
- Αποφάσεις και έγγραφα αδειοδότησης του λατομείου και της μονάδας ασφαλτομίγματος.
- Τυχόν εκθέσεις ελέγχων ή καταγγελίες που έχουν γίνει για τη λειτουργία των μονάδων.
- Νομικά έγγραφα σχετικά με την ιδιοκτησιακή σχέση του νυν δημάρχου με το λατομείο.
Η κοινοβουλευτική έρευνα και η ενημέρωση των πολιτών αποτελούν βασική προϋπόθεση για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και την πρόληψη φαινομένων διαφθοράς.»
