Άνοιξε ο δρόμος για την Ολομέλεια του ΣτΕ και την τελική κρίση των δημοτικών εκλογών για Καλοπήτα και Θωμάτο

Από: Δαμιανός Αθανασίου

Δημοσιεύθηκαν χθες οι αποφάσεις του Γ΄ Τμήματος • Η απόφαση 615/2025 για τον Τσαμπίκο – Βάιο Καλοπήτα ξεκαθαρίζει το νομικό πλαίσιο γύρω από τα κωλύματα εκλογιμότητας, ερμηνεύοντας θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές και δίνοντας τον τόνο για την Ολομέλεια που θα κρίνει οριστικά τις εκλογικές ενστάσεις στη Ρόδο

Μια από τις πλέον κρίσιμες πτυχές των δημοτικών εκλογών του Οκτωβρίου 2023 στη Ρόδο παίρνει νέα διάσταση μετά τις τρεις αποφάσεις του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες δημοσιεύθηκαν χθες.
Οι αποφάσεις 615/2025, 616/2025 και 617/2025 αφορούν τον Τσαμπίκο – Βάιο Καλοπήτα, την Κρυστάλλω Γιαντσίδου και τον Μιχαήλ Θωμάτο, και αναδεικνύουν ζητήματα που ξεπερνούν τις προσωπικές διενέξεις και αγγίζουν τον πυρήνα της πολιτικής ζωής: το δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά, τα όρια των κωλυμάτων εκλογιμότητας και την προστασία της λαϊκής κυριαρχίας.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η απόφαση 615/2025, η οποία, με εκτενές και λεπτομερές σκεπτικό, προσεγγίζει το θεμελιώδες δικαίωμα του εκλέγεσθαι υπό το πρίσμα του Συντάγματος και της ισχύουσας νομοθεσίας.
Η παραπομπή των υποθέσεων στην Ολομέλεια σηματοδοτεί ότι η τελική κρίση δεν θα αφορά μόνο στη Ρόδο, αλλά θα αποτελέσει δεσμευτικό προηγούμενο για όλη την Ελλάδα.

Η απόφαση 615/2025 – Ο Καλοπήτας και το συνταγματικό σκεπτικό
Η υπόθεση αφορά τον Τσαμπίκο – Βάιο Καλοπήτα, εκλεγέντα δημοτικό σύμβουλο Ρόδου με τον συνδυασμό «ΕΝΑ – Ενωμένοι Αλλάζουμε – Μαζί για τη Ρόδο». Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου είχε δεχθεί ένσταση της Κρυστάλλως Γιαντσίδου και τον είχε κηρύξει έκπτωτο, κρίνοντας ότι στο πρόσωπό του συντρέχει κώλυμα εκλογιμότητας κατά το άρθρο 10 παρ. 2 περ. ζ΄ του ν. 4804/2021, καθώς μετείχε σε εταιρεία που είχε συμβάσεις με τον Δήμο άνω των 10.000 ευρώ. Στη θέση του ανακηρύχθηκε δημοτική σύμβουλος η Σταματία Γιαννέλη.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, στην απόφαση 615/2025, εισέρχεται σε βαθιά νομική ανάλυση. Καταρχάς, υπενθυμίζει ότι το άρθρο 5 του Συντάγματος κατοχυρώνει το δικαίωμα κάθε πολίτη να συμμετέχει στην πολιτική ζωή, τόσο με το δικαίωμα του εκλέγειν όσο και με το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Το Σύνταγμα ορίζει συγκεκριμένα κωλύματα εκλογιμότητας για τους βουλευτές (άρθρο 56), τα οποία είναι περιοριστικά και δεν μπορούν να επεκταθούν από τον κοινό νομοθέτη. Αντίθετα, για την τοπική αυτοδιοίκηση, ο συνταγματικός νομοθέτης αφήνει στον κοινό νομοθέτη ευρύτερη ευχέρεια ρύθμισης, με την προϋπόθεση ότι οι περιορισμοί δεν θα αναιρούν τον πυρήνα του δικαιώματος.
Το Δικαστήριο τόνισε ότι το άρθρο 52 του Συντάγματος κατοχυρώνει την ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, η οποία αποτελεί τη βάση της δημοκρατικής αρχής. Οποιαδήποτε διάταξη που αλλοιώνει το εκλογικό αποτέλεσμα πρέπει να εξετάζεται με αυστηρότητα, ώστε να μην ανατρέπεται η βούληση των πολιτών.
Στη συνέχεια, το ΣτΕ ανέλυσε το άρθρο 10 του ν. 4804/2021, το οποίο προβλέπει τα κωλύματα εκλογιμότητας για δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους. Η κρίσιμη διάταξη αφορά πρόσωπα που μετέχουν σε εταιρείες με συμβάσεις με τον Δήμο άνω των 10.000 ευρώ ετησίως. Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι ο περιορισμός αυτός αποσκοπεί στην αποτροπή σύγκρουσης συμφερόντων και στην προστασία της αμεροληψίας των αιρετών, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι τέτοιου είδους περιορισμοί πρέπει να ερμηνεύονται στενά, διότι διαφορετικά μπορεί να καταλήξουν να αποκλείουν πολίτες από τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή χωρίς επαρκή λόγο.
Με βάση αυτό το σκεπτικό, η απόφαση 615/2025 δεν αφορά μόνο την τύχη του Τσαμπίκου – Βάιου Καλοπήτα, αλλά ανοίγει τον δρόμο για μια γενικότερη ερμηνεία του εκλογικού νόμου, που θα καθορίσει πώς εφαρμόζονται τα κωλύματα εκλογιμότητας σε όλη την Ελλάδα. Η σημασία της είναι τέτοια που το ζήτημα παραπέμπεται στην Ολομέλεια του ΣτΕ.
Το δικαστήριο έθεσε τις βάσεις σε τρία επίπεδα: Συνταγματικό πλαίσιο:
Το ΣτΕ τόνισε ότι, ενώ τα κωλύματα των βουλευτών είναι συνταγματικά περιορισμένα και αυστηρά καθορισμένα, στα τοπικά αξιώματα ο κοινός νομοθέτης μπορεί να ορίζει κωλύματα, αρκεί αυτά να υπηρετούν θεμιτό σκοπό και να σέβονται την αναλογικότητα.
Η έννοια του “κρίσιμου χρόνου”:
Το Δικαστήριο όρισε ότι ο έλεγχος για το εάν συντρέχει κώλυμα εκλογιμότητας γίνεται με αφετηρία την 1η Ιανουαρίου του έτους των εκλογών και κάθε χρονικό σημείο που ακολουθεί μέχρι την εκλογή. Η επιλογή αυτής της σταθερής ημερομηνίας, κατά το ΣτΕ, επιτρέπει στους υποψηφίους να γνωρίζουν έγκαιρα τις προϋποθέσεις και να ρυθμίσουν τη θέση τους.
Η “σύμβαση σε ισχύ”:
Η απόφαση 615/2025 διευκρινίζει ότι μια σύμβαση θεωρείται ενεργή εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως και νόμιμα, δηλαδή δεν έχει γίνει η τελική ποσοτική και ποιοτική παραλαβή. Δεν αρκεί η φυσική ολοκλήρωση ενός έργου ή η παράδοση αγαθών· απαιτείται η τυπική ολοκλήρωση της διαδικασίας, ώστε η σύμβαση να μην δεσμεύει πλέον τον Δήμο και τον αντισυμβαλλόμενο.
Η αρχή της αναλογικότητας:
Το ΣτΕ έκρινε ότι η νομοθετική επιλογή του κατωτάτου ορίου των 10.000 ευρώ δεν παραβιάζει την αναλογικότητα, διότι αποσκοπεί στην αποτροπή αθέμιτης επιρροής από πρόσωπα που έχουν σημαντικές οικονομικές σχέσεις με τον δήμο. Επιπλέον, το σταθερό χρονικό όριο της 1ης Ιανουαρίου δεν δημιουργεί υπέρμετρο περιορισμό, αφού ο νόμος έχει προβλέψει εγκαίρως την ημερομηνία των εκλογών και οι υποψήφιοι μπορούν να προσαρμοστούν.

Η απόφαση 616/2025 – Η Γιαντσίδου κατά Θωμάτου
Η Κρυστάλλω Γιαντσίδου, υποψήφια με τον συνδυασμό «Με Δύναμη για τη Ρόδο», στράφηκε κατά του εκλεγέντος δημοτικού συμβούλου Μιχαήλ Θωμάτου στην εκλογική περιφέρεια Καμείρου. Υποστήριξε ότι και αυτός βαρύνεται με κώλυμα εκλογιμότητας για συμμετοχή σε εταιρεία με συμβάσεις με τον Δήμο Ρόδου. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου είχε απορρίψει την ένστασή της, αλλά το ΣτΕ έκρινε ότι το θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια.
Η απόφαση 616/2025 καθιστά σαφές ότι το πρόβλημα δεν είναι μεμονωμένο, αλλά αφορά στο πώς θα ερμηνευθεί ενιαία η σχετική διάταξη του ν. 4804/2021. Η παραπομπή στην Ολομέλεια διασφαλίζει ότι θα υπάρξει ενιαία νομολογιακή θέση για όλα τα δικαστήρια.
Η απόφαση 617/2025 – Ο Θωμάτος προσφεύγει
Ο Μιχαήλ Θωμάτος, αν και είχε δικαιωθεί σε πρώτο βαθμό, κατέθεσε αίτηση αναίρεσης κατά της ίδιας απόφασης, υποστηρίζοντας ότι το αιτιολογικό της περιείχε λανθασμένες ερμηνείες του νόμου που θα μπορούσαν να τον βλάψουν σε μελλοντική κρίση.
Το ΣτΕ έκρινε ότι η τύχη της δικής του αίτησης εξαρτάται από την απόφαση της Ολομέλειας επί της αναιρέσεως της Γιαντσίδου και ανέβαλε την οριστική κρίση.

Η θεσμική σημασία
Οι αποφάσεις 615, 616 και 617/2025 δεν είναι απλώς η συνέχεια μιας εκλογικής διαμάχης στη Ρόδο. Αγγίζουν τον πυρήνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, καθώς θέτουν τα όρια ανάμεσα στη νομιμότητα και την ελεύθερη βούληση του εκλογικού σώματος. Η 615/2025, με το εκτενές σκεπτικό της, διασαφηνίζει πώς πρέπει να ερμηνεύονται οι περιορισμοί στο εκλέγεσθαι, ενώ οι άλλες δύο αποφάσεις δείχνουν ότι το ζήτημα αφορά περισσότερους από έναν εκλεγμένους και απαιτεί συνολική απάντηση.
Η παραπομπή στην Ολομέλεια του ΣτΕ σηματοδοτεί ότι επίκειται μια ετυμηγορία που θα ξεκαθαρίσει όχι μόνο τις ισορροπίες στη Ρόδο, αλλά και το θεσμικό πλαίσιο για όλες τις μελλοντικές εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση.

 Πηγή:www.dimokratiki.gr