Ελλάδα

Λέκκας στον Flash: Υπάρχει κίνδυνος για μεγάλο τσουνάμι στην Ελλάδα; Οι περιοχές που κινδυνεύουν

Οι περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο από τσουνάμι -ακόμη και με κύματα 10 μέτρων- σύμφωνα με τον καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμιο Λέκκα.

Αυτό είναι το ερώτημα που πλανάται στην ατμόσφαιρα κάθε φορά που ένας ισχυρός σεισμός, σημειώνεται και στη χώρα μας σε θαλάσσια περιοχή. Υπάρχει κίνδυνος για εκδήλωση τσουνάμι στην Ελλάδα; Κι αν ναι, υπάρχουν περιοχές που σημειώνονται με κόκκινο στο χάρτη; Με αφορμή τον σεισμό-γίγα των 8.8 Ρίχτερ στη Ρωσία και τα κύματα τσουνάμι που έπληξαν τις ακτές των ΗΠΑ και άλλων χωρών του Ειρηνικού, συζητήσαμε με τον Καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμιο Λέκκα. Ο κ. Λέκκας, δίνει μέσω του Flash.gr, τη θετική του απάντηση…

«Όλες οι ελληνικές θάλασσες είναι ικανές να δημιουργήσουν ένα τσουνάμι. Η ανησυχία υπάρχει σε δύο επίπεδα. Στο επίπεδο του απλού πολίτη ή της απλής επιστημονικής προσέγγισης που έχουμε να κάνουμε με ένα τσουνάμι. Τα μεγάλα τσουνάμι εκδηλώνονται συνήθως σε μεγάλα ρήγματα που μπορεί να είναι ή στην Κρήτη, νότια της Κρήτης, ή στα Δωδεκάνησα, ή στα Επτάνησα ή στο ρήγμα της Ανατολίας στο Βόρειο Αιγαίο ή και στον Κορινθιακό.

Επίσης, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως τα μεγαλύτερα τσουνάμι μπορούν να εκδηλωθούν στις περιοχές που σας είπα: Ρόδος, Δωδεκάνησα, Ιόνια, Κορινθιακός, Βόρειο Αιγαίο, ενώ τα μικρότερα τσουνάμι στις υπόλοιπες περιοχές, καθώς είναι και μικρότερα τα ρήγματα. Βεβαίως όταν μιλάμε για μεγάλα, δεν μιλάμε σε καμία περίπτωση γι αυτά που είδαμε το 2011 στον Ειρηνικό με τα 48 μέτρα ή στον Ινδικό Ωκεανό με τα 25 μέτρα, το 2004. Δεν μιλάμε για τέτοιες καταστάσεις μιλάμε για μία κλίμακα μικρότερη».

-Η οποία, ωστόσο, μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο;

«Ενδεχομένως, να είναι επικίνδυνη. Δηλαδή ένα τσουνάμι στη χώρα μας, μπορεί να φτάσει τα δύο, τέσσερα, έξι, ακόμα και τα 10 μέτρα. Αυτή είναι η επιστημονική προσέγγιση».

Ποιες είναι όμως οι απαραίτητες προϋποθέσεις που μπορεί να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να οδηγηθούμε σε ένα τσουνάμι; Η βασικότερη, μας εξηγεί ο Ευθύμιος Λέκκας, είναι η εκδήλωση ενός σεισμού πάνω από 5,5-6 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, σε υποθαλάσσιο χώρο. Δεν είναι όμως μόνον αυτή…

«Θα πρέπει ο σεισμός να είναι υποθαλάσσιος οπωσδήποτε και το ρήγμα να σκάσει στον πυθμένα και να τον σπάσει, που αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι σε μικρό εστιακό βάθος. Όταν ο σεισμός είναι σε μεγάλο εστιακό βάθος δεν έχουμε θραύση του πυθμένα της θάλασσας, οπότε μπορεί να μην έχουμε τσουνάμι και πρέπει να είναι ένας σεισμός της τάξης των 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και άνω, για να πει κανείς ότι παρατηρεί ένα αξιοπρεπές τσουνάμι.

Βέβαια, τσουνάμι μπορεί να γίνει και με υποθαλάσσιες κατολισθήσεις αν και είναι πολύ σπάνιο αυτό το φαινόμενο και τα τσουνάμι έχουν μικρό ύψος, είναι μικρά, δεν είναι μεγάλα. Ή μπορεί να εκδηλωθεί και από την έκρηξη ενός ηφαιστείου, όπως συνέβη για παράδειγμα το 1613 στο Κολούμπο, στη Σαντορίνη (προκαλώντας τσουνάμι που έφτασε μέχρι την Κρήτη).»

«Tsunami ready»: Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε ένα τσουνάμι;

Το ερώτημα που απασχολεί τους επιστήμονες σε ΟΑΣΠ και Πολιτική Προστασία, με βάση τα μέγιστα αναμενόμενα ύψη και μεγέθη του κύματος, είναι τι επιπτώσεις θα είχε ένα τέτοιο κύμα. Γιατί αν πρόκειται -για παράδειγμα- να εκδηλωθεί στη Νότια Κρήτη, χειμερινή περίοδο και έχει ένα ύψος της τάξεως των 2 μέτρων, σχεδόν δεν μας απασχολεί, τονίζει ο κ.  Λέκκας, αν όμως αυτό συμβεί κατά τη θερινή περίοδο, τότε αυτό αποτελεί πρόβλημα καθώς οι λουόμενοι είναι χιλιάδες…

-Η κατάσταση είναι σοβαρή, ακόμα κι αν πρόκειται για κύμα, για τσουνάμι ύψους δύο μέτρων κύριε Καθηγητά;

«Ναι, γιατί μπορεί ο άλλος να είναι ανέμελος στην παραλία και να του έρθουν τα δύο μέτρα και να έχουμε προβλήματα. Επίσης, ενώ το τσουνάμι μπορεί να είναι δύο μέτρα κατά θέσης, λόγω της παρουσίας ρηχού πυθμένα, λόγω της μορφολογίας του εδάφους της χέρσου, λόγω του προσανατολισμού των κόλπων, μπορεί αυτά τα δύο μέτρα να φτάσουν τα τέσσερα μέτρα».

Κατά πόσο όμως είμαστε έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Κατά πόσο είμαστε «sunami Ready» όπως είναι χαρακτηριστικά ο όρος για την πλήρη ετοιμότητα; Ο Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, που έχει βρεθεί επιτόπου μετά από τα μεγαλύτερα, καταστροφικά τσουνάμι που έχουν χτυπήσει σε Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό, μας εξηγεί…

Φωτ.: Unsplash
Φωτ.: Unsplash

«Υπάρχουν διάφορες προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί μια περιοχή «tsunami ready». Είναι η έγκαιρη προειδοποίηση. Πιο πολύ όμως, είναι να έχει έτοιμες οδούς διαφυγής και να έχεις συστήματα προειδοποίησης του κόσμου. Αυτό σημαίνει «έτοιμος για τσουνάμι». Όμως δεν είναι μόνο το «tsunami Ready» που εν πάση περιπτώσει προσδοκούμε ότι θα μειώσει τις επιπτώσεις. Είναι κυρίως το «112» που ήχησε στη Σάμο, για παράδειγμα. Διότι το «112» είναι εκείνο το οποίο μπορεί να προειδοποιήσει τον κόσμο και να τον διασώσει».

Επίσης, πέρα από το «112» της ενημέρωσης, είναι καλό να λαμβάνονται κι άλλα μέτρα σε περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που στη χώρα μας είναι εκατοντάδες, ειδικά το καλοκαίρι, συμπληρώνει ο κύριος Λέκκας…

«Το χειμώνα δεν μας αφορά τόσο πολύ. Το καλοκαίρι όμως, όταν είναι ολόκληρη η Νότια Κρήτη, είναι η Νότια – Ανατολική Ρόδος και οποιοδήποτε άλλο νησί, η Δυτική Πελοπόννησος για παράδειγμα… Λέω τυχαία περιοχές. Εκεί μπορεί να βοηθήσει το 112, όμως είναι τέτοια η εγγύτητα η οποία δυσκολεύει τα πράγματα, που δεν αρκεί. Ένα τσουνάμι στην Ελλάδα, δεν κάνει πολύ χρόνο να έρθει, γιατί εδώ οι αποστάσεις είναι μικρές. Δεν είναι Καμτσάτκα ή Χαβάη που θα κάνει πέντε ώρες να φτάσει. Εδώ μέσα σε δέκα-δεκαπέντε λεπτά γίνονται όλα.

Γι αυτό, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες, μπορεί ο κάθε Δήμος να έχει ένα σύστημα που να λέει στον κόσμο -μετά το 112- ακριβώς τη διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει, να υπάρχει κάποια σηματοδότηση. Επίσης, να οριστούν υπεύθυνοι για τις παραλίες, π.χ. οι ναυαγοσώστες. Έχουμε προτείνει πολλές φορές μέχρι και drones όταν είναι κάποιες περιορισμένες περιοχές, ώστε με το που εκδηλώνεται ο σεισμός και είναι πιθανό να συμβεί τσουνάμι, να μπορεί να πετάξει drone με μεγάφωνο για να ενημερώσει τον κόσμο.

-Όλα αυτά είναι πολύ σωστά, αλλά αρκετά από αυτά δεν γίνονται κύριε Καθηγητά…

Θέλουμε δουλειά, αλλά δεν είναι ένας κίνδυνος τον οποίο καλούμαστε επειγόντως να τον διαχειριστούμε στο άμεσο μέλλον. Πρέπει να έχουμε υπόψιν τι γίνεται. Από εκεί και πέρα κάνουμε προσπάθειες οργάνωσης και έχουμε αρκετά καλή τεχνογνωσία..»

Αυτά είναι τα πιο χαρακτηριστικά τσουνάμι που έχουν «χτυπήσει» τις ελληνικές ακτές

Τα τσουνάμι, που στα ιαπωνικά σημαίνει κύμα του λιμανιού γιατί όταν εκδηλώνονται συνήθως καταστρέφουν σκάφη μέσα στα λιμάνια, δεν εμφανίζονται συχνά στη χώρα μας. Δεν θυμίζουν τα καταστροφικά τσουνάμι του 2004 και του 2011, με τα κύματα να φτάνουν ακόμη και τα 40 μέτρα, ωστόσο εκδηλώνονται αλλά τουλάχιστον μεσολαβούν μακρά χρονικά διαστήματα. Τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις μας αναφέρει ο κ. Λέκκας…

«Στην Ελλάδα, ο δικός μας όρος είναι “θαλάσσια γεωδυναμικά κύματα”. Δηλαδή, κύματα στη θάλασσα που προέρχονται από γεωδυναμικά φαινόμενα, όπως σεισμούς και κατολισθήσεις. Έχουν εκδηλωθεί αρκετά τσουνάμι μέσα στις ιστορικές περιόδους και έχουν καταγραφεί και από πολύ παλιά, από τους κλασσικούς χρόνους και τους χρόνους τους Μινωικούς:

  • με την έκρηξη της Μεγάλης Σαντορίνης, όπου ήταν ένα τσουνάμι που ουσιαστικά πρόσβαλε όλη τη Μεσόγειο το 1644 π.Χ.
  • Αλλά και στη συνέχεια έχουμε σποραδικές ιστορικές καταγραφές που μιλούν για τσουνάμι, με την πιο γνωστή καταγραφή να είναι το 479 π.Χ. στον Θερμαϊκό κόλπο. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ποτίδαιας από τα στρατεύματα του Πέρση σατράπη Αρτάβαζου, εκδηλώθηκε άμπωτη στη θάλασσα για μεγάλο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια επήλθε μεγάλη και πολλαπλή πλημμυρίδα. Η αναφορά του Ηρόδοτου αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας από διεθνείς ομάδες σεισμολόγων και γεωλόγων, που θεωρούν ότι πρόκειται για ιστορική αναφορά σε τσουνάμι.
  • Έχουμε βεβαίως και μετά Χριστόν πολλές καταγραφές. Η πιο σημαντική είναι αυτή το 365 μ.Χ. που είχαμε το μεγάλο σεισμό στην Κρήτη με τα οχτώ Ρίχτερ, όπου κι εκεί εκδηλώθηκε ένα τσουνάμι που έφτασε μέχρι την Αλεξάνδρεια και ουσιαστικά εμφανίστηκε στη Μέση Μεσόγειο.
  • Βεβαίως, έχουμε και ιστορικές και σύγχρονες καταγραφές. Έχουμε για παράδειγμα το πιο γνωστό τσουνάμι, το 1956 στην Αμοργό, με τον σεισμό των 7,5 βαθμών
  • Ενώ ένα πολύ πρόσφατο τσουνάμι ήταν αυτό της Σάμου το 2020, με τον σεισμό που εκδηλώθηκε στο νησί με μέγιστο τους 6,8 βαθμούς».

ΠΗΓΗ: flash.gr

Σχετικές Ειδήσεις

Back to top button